Antistatik ESD Nedir Önemi

ANTİSTATİK ESD NEDİR ÖNEMİ

Antistatik nedir ve ESD’ ye Karşı Alınacak Önlemler

Antistatik ESD ve Önemi:

ESD Elektrostatik deşarjın (boşalma) kısaltmasıdır. Statik elektrik deşarjları her gün yaşayabildiğimiz bir dizi fiziksel olaydır. Statik yükler; iletken ve iletken olmayan maddeler üzerinde olabileceği gibi insanlar üzerinde de oluşabilir. İnsan vücudu bir direnç olduğu kadar aynı zamanda bir kondansatördür. İnsanlar; yürüme esnasındaki sürtünmeler, araçlara inip- binme, masada çalışırken, giyilip-çıkarılan elbiseler vb. gibi günlük aktiviteler sırasında (+) veya (-) elektrik yükü ile yüklenirler. Günlük hayatta tokalaşırken, kapı koluna dokunulduğunda çarpılma hissi yaşanılır. Tüm bu oluşumlar insan üzerinde biriken elektrostatik yükün boşalmasıdır (deşarj).

Bizler günlük hayatımız içerisinde gerçeklesen deşarj (boşalma) olayının farkına çoğunlukla varamayız. Çünkü; hissetmek için 3000’den fazla Volt, duymak için 5000 Volt ve görmek içinde 10.000 Volt deşarj gereklidir.

Elektronik endüstrisindeki gelişmeler hızla devam ederken beraberinde birçok sorunu da birlikte getirmektedir. Bu sorunların en önemlisi ESD‘ dir. ESD’ nin verdiği hasarlar hiç de küçümsenecek gibi değildir. Bu hasarların elektronik malzemelerde %25, çalışan cihazlarda %50 oranında ESD kaynaklı olduğu tespit edilmiştir. Dünyadaki ESD arızalarının günümüze kadar maliyeti 25 trilyon dolar civarında olduğu dikkate alınırsa, ileri teknoloji imalatı yapan ve kullanılan her yerde ESD önlemi almanın zorunluluğu kaçınılmazdır. Uçak bakım ve üretim tesisleri, yoğun bakım üniteleri, radar kontrol birimleri, emar ve röntgen odaları, matbaalar, ameliyathaneler, bilgi işlem merkezleri, ilaç sanayi, elektrik elektronik imalat montaj ve test birimleri gibi yerler örnek gösterilebilir.

ESD temel olarak; cihaz ve çevreden kolaylıkla etkilenebilen ekipmanlar veya çok yüksek hassasiyette kullanılan kompanentlerin voltaj hassasiyetini hedef alır. Statik elektriğin yaklaşık olarak birkaç bin yıldır fazlaca etkilerinin olduğu bilinmektedir. Son dönemlerde bu etkiler yeni yeni anlaşılmaya başlanmış ve bunun ne gibi avantaj ve dezavantaj sağladığı birçok uygulamada gözlenmiştir. Maalesef statik elektriğin bazı istenmeyen durumları bir takım sorunlara neden olmaktadır. Birçok devre elemanı, kompanentler, devreler, ileri teknoloji ürünleri, eloktrostatik şarjın aniden değişimi yüzünden istenmeyen arizalara ve ürün kalitesinin düşmesine neden olmaktadır. Bunun anlamı; ortamda bir enerji yükü yani başka bir değişle elektrostatik yük boşalması veya kısaca ESD olduğunu gösterir. ESD den etkilenen ekipmanlar; transistörler, diyotlar, laser diyotları, elektro-optik cihazlar, hassas film rezistörleri, ince ve kalın film rezistörleri, kapasitörler, farklı yarı iletkenler, mikro devreler, hibrid cihazlar, piezoelektrik kristalleri ve hatta daha komplike entegrasyonlu devre cihazları olarak sıralayabiliriz ve ESD ortamından rahatlıkla etkilenebilen elemanlar olarak gösterebiliriz. Birçok elektrostatik üreteç bir triboelektrik sarj içerir; bunu iki materyal arasında meydana gelebilecek bir kontak teması ve sonrasında kontak noktalarının ayrılması olarak açıklamak mümkündür. Böyle bir aksiyonda elektronların hareketi bir yüzeyden öteki yüzeye doğru olacaktır, bu durum materyaller arasında bir şarj dengesizliği yaratır. Bu anda ESD direk olarak şarj kaynaklarına veya şarj objelerine kontak anında doğrudan zarar verebilir. Bu durumlar bize çalışma hayatımızda ESD’ nin aslında ne kadar etkili ve olumsuz güç olduğunu kanıtlamaktadır.

ESD’ ye Karşı Alınacak Önlemler:

Bütün iletkenler ve çalışma alanı içerisindeki personel, toprak ile doğrudan bir temas halindedir. Bu temas, bütün iletkenler ve çalışan personel arasında eşit bir potansiyel oluşturur. Topraktaki gerilim potansiyeli ( O ) sıfırdan büyük bir değerdir ve diğer bütün elemanlarda ayni potansiyele sahiptir. Söz edilen bu potansiyele karşı sürekli olarak koruma önlemi alınmalıdır. Bütün çalışma alanı ( EPA ), hassas ve dikkat çekici ESD sembol ve işaretleri ile korunmuş ve personel alana girmeden önce işaretlemeler yapılarak çalışma alanı ESD den korunmalıdır.

Yapılan işlemlerde gerekli olan yalıtım ve izolasyon, iletkenlerin elektron akışını engellemek içindir ve böylelikle bir anlamda iyonizasyon sistemi sağlanmış olur.

ESD korumalı bir dış alanda hassas Antistatik ESD poşeti, triboelektrik şarjına karşı bir faraday kafesi gibi bir koruma kalkanı oluşturur. Bu poşetler elektrostatik alanlardan ( EPA ) deşarjdan ve bunun toprağa geçmesine karşı korumalıdır. Personel ve ziyaretçiler çalışma alanı içerisine girerken; bileklik ya da topuk bandı, eldiven veya parmaklık takarak topraklama sağlanmalıdır, Düzenli olarak ESD önlükleri giyilmelidir, çalışma noktaları ve dökümanlar bir koruyucu içerisinde tutulmalıdır.

Silikon içeren temizleyiciler kullanılmamalıdır. Çünkü bu gibi maddeler izolasyonlu tabakanın iletkenliğini veya dissipative özelliği olan malzemenin düzgün işlev görmesini engeller, Antistatik ESD örtülerini temizlemek için; statik dissaative ve solüsyon içeren ESD’ li temizleyiciler kullanılmalıdır.

Personel güvenliği açısından eskiyen veya bozulan malzemenin yenisiyle değiştirilmesi gerekir. Hatalı toprak kesici ve diğer güvenlik korumaları üzerinde önemle durulmalıdır. Bununla beraber çalışanlar her nerede olurlarsa olsun sürekli olarak elektriksel kaynaklarla temas halindedir.

ESD kontrol çevre dizaynı( işaretlemeler ), ürün teftiş, test, depolama, yükleme, kullanım, bakim, yenileme ve tamir hususları için detaylı bir çalışma gerekmektedir.